Aşkın 3 hali vardır: İlahi aşk, insanın Allah’a yönelişi ve kulluğunu derinleştirmesiyle ortaya çıkar.
1- Allah’a Yakınlık ve İtaat Gerektiren Aşk
Kişinin; hanımına, cariyesine duyduğu aşk bu kabildendir ki, yararlı bir aşktır. Zira bu tür aşk, Allah Tealanın nikahı meşru kıldığı hedeflere erişmede, gözün ve kalbin ehil olmayanlara ilişmesine engel olmada en etkilisidir. Bu yüzden böyle bir aşka sahip kimse Allah katında da, insanlar nezdinde de övgüye şayandır.
2- Allah’ın Gazabını Celbeden ve Rahmetinden Uzaklaştıran Aşk
Aşkın bu türü insanın dinine ve dünyasına en fazla zararı olan şeylerden biridir. Bu aşk, erkeğin genç ve tüysüz oğlanlara duyduğu aşkıtır. Böyle bir aşka müptela olan kimse Allah’ın gözünden düşmüş, kapısından kovulmuş, kalbi Allah’tan uzak edilmiştir. Aşkın bu türü Allah’tan alıkoyan, Allah ile irtibatı koparan en büyük nedenlerdendir. Seleften biri şöyle demiştir:
- “Kul, Allah’ın gözünden düştü mü, Allah onu oğlanlara sevgi duymaya müptela kılar.
Bu tür sevgi, Lut kavminin başına neler açmıştır! Başlarına gelen şeylerin tek nedeni aşkın bu türüdür. Zira Allah Teala şöyle buyurmuştur:
- “Senin hayatına and olsun ki, onlar sarhoşlukları içinde bocalayıp duruyorlardı (Hicr,72)”
Bu derdin dermanı; kalpleri evirip çevirenden yardım istemek. O’na samimi şekilde iltica etmek; zikriyle meşgul olmak; bu tür sevgilerin yerine O’nun sevgisini ve yakınlığını yerleştirmek; bu aşkın sebep olduğu elem ve bu aşkın, yitirilmesine yol açtığı lezzet üzerinde tefekkür etmek; bunun neticesinde En Büyük Sevgiliyi kaybetme ve istenmeyen en tehlikeli halin ortaya çıkması üzerinde düşünmektir.
İnsanın nefsi böyle bir aşka yeltenir ve bunu sevgiyi tercih ederse, nefsi üzerine dört tekbir getirmeli ve dört bir yandan bela ile kuşatılmış olduğunu bilmelidir.
3- Mubah olan (iffet ve sabır gerektiren) aşk
Kendisine anlatılan veya kasıtsız olarak aniden gördüğü ve herhangi bir masiyet işlemeksizin kalben bağlanarak güzel bir kadına duyduğu aşktır. Böyle bir aşk kişinin elinde olan bir durum değildir. Bundan ötürü cezalandırılmaz. Bu durumda olan kimse için en yararlı olan şey; bu aşka karşı koyması ve kendisi için bundan daha yararlı olan şeylerle meşgul olmasıdır.
Bu aşkı gizlemesi, iffetli olması ve bundan ötürü başına gelecek sıkıntılara sabretmesi gerekir. Buna karşılık Allah onu sevapla mükafatlandıracaktır. Allah için sabretmesinin, iffetli davranmasının, hevasına itaat etmemesinin, Allah’ın rızasını ve Allah katında olan şeyleri tercih etmesinin karşılığını ona bahşedecektir.
Kaynak: İbnu’l Kayyım el-Cevziyye / ed-Dua ve’d Deva (Kalbin İlacı) / bkz: 493-494
