Az Uyumak Kalbi Uyandırır
Az uyumak, açlığın sağladığı bir sonuçtur. Tok karınla yatanın kalbi kara ve hatta ölü olduğu için gece kalkması çok uyuyacağından mümkün değildir.
Yalnızlık ve Nefsi Terbiye Etmek
Yalnızlık: Bu işleri yaparak kendisini koruyan Allah yolcusu, böylece gayesi olan nefsini terbiye etmiş,b u sayede Allah’a yakınlaşmıştır. Allah’a yakınlaşmak, onun varlığını hissedip duyabilmek, ancak bedeni dünyalıklardan uzaklaştırmakla mümkündür.
Açlığın Kalbe Etkisi
Açlık: Çok yemenin zararları belli olan şeydir. Zararların giderilmesi için de zararları yapan şeyin ortadan kaldırılması lazımdır. Bunun için tek çözüm açlıktır. Açlık, kalbe hücum eden kanın azalmasına sebep olur. Böylece kalp rahatlar, nurlanır, yumuşar,
Kalbin yumuşaması demek, ilahi sırların duyulabilmesi demektir. Kalbin sertliği bir perde meydana getirdiğinden açlık ile hem o perde kalkar hem de şehvetle dolu olan düşmanın yolu böylece daralır.
Uykusuzluğun Manevi Etkisi
Uykusuzluk Kalbin temizliği, parlatılması ve nurlanması bakımından uykusuzluğunda büyük önemi vardır.
Açlık ve uykusuzluk bir araya gelince, kalp öyle cilalanıp parlamaya başlar ki; Allah’ın Cemali’nin görülüp, ahiretteki yüksek derecelerin sezildiği, dünyanın belaları ve ne kadar aşağı, hakir bir yol olduğunu gösteren bir ayna durumuna gelir.
Böylece dünyadan bağını koparacak, ahiret yoluna doğru yönelmiş olur. Az uyumak, açlığın sağladığı bir sonuçtur. Tok karınla yatanın kalbi kara ve hatta ölü olduğu için gece kalkması çok uyuyacağından mümkün değildir. Bilinmeyen gizliliklerin insan kalbine bildirilebilmesi için yemek ve uykunun az olması gerekir. Ölçüsü gerekli olan kısımdır, geriye kalan fazlalıktır.
Susmak: İnsanlar içinde olan kimsenin konuşmaması mümkün değildir. Bu sebeple sukut, yalnızlığı kolaylaştırır. Yalnızlığa çekilen kimsenin tam anlamıyla yalnızlığı mümkün değildir. Çünkü onun ihtiyaçlarını yerine getiren birisi vardır.
Kalp fazla konuşmayı isteyeceğinden, kalbi çok uğraştırıp, zikri ve düşünmeyi zorlaştıracağı için ihtiyaçlarını temin eden kimse ile bile konuşmamalıdır. (Ne kadar imkansız olsa da minimum seviyeye indirmek gerek).
Bunları başarırsa, aklı kuvvetlendireceği takvayı öğreteceği, şüpheli şeylerden sakındıracağı için sükut etmenin faydaları çoktur. İnsanın göz ve kulağını haramdan koruyacağı ve lüzumsuz şeylerle uğraşmayı azaltacağı için, yalnız yaşamanın faydaları da çoktur.
Kalp, Bir Havuz Gibidir
Kalp bir havuz gibidir. Yolu da göz ve kulaktır.
Beş duyu organlarından pis, bulanık su oraya akar. Buna engel olmak olmak ve kalbi bu pisliklerden, çamurdan korumak için de kalbi dünya zevklerinden yoksun bırakmak gerekir. Böylece kalp havuzunun kaynağı berrak ve temiz su ile dolar.
Pis suların aktığı bir havuzun pislikten kurtulması nasıl mümkün olur ? Öyle ise suyu kaynaktan kesmeli, duygulardan kalbe yönelen bulanık sularla dolu derelerin akmasına engel olmalıdır.
Kalp bir şeye devamlı bağlanınca, diğer şeylerle ilgisini keser. Esas gayesi Allah ve Zikrullah olunca, elbette başka şeylerden temizlenecek, Allah’ın varlığı karşısında kendi varlığını yok bilecektir.
Haricen Not: Bunları yaparken Allah rızasını gözeterek yapacaksın. Nitekim Allah rızası gözetilmeksizin yapılacak olsa bile özellikle susmak seni bir çok hataya düşmekten ve gaflete dalmaktan, günaha girmekten kurtarır ama yine de bir sevap bir mükafat bekliyorsan bunların Allah rızası gözetilerek yapılması daha faziletlidir.
Uykuya gelince saatlerce gece yarılarına kadar İnternet, televizyon başında oturup da gece uykusunu azaltıyorum demek ahmaklıktır. Vakit nakit olduğuna göre o vakitleri ilim öğrenerek, okuyarak ve Allah’a ibadet ederek geçirmelisin. Aksine aldananlardan olursun. Tabi ki en doğrusunu ancak Allah bilir.
Kaynak: İmam Gazali / el-ihya / C: III / bkz: 220-222
