İlahi bir Çağrı Olarak Ezan
Namaz vakitlerini bildirmek ve Müslümanları cemaatle namaz kılmaya çağırmak amacıyla okunan ezan cümleleri aslında tevhit dininin temellerini özetler. Şöyle ki; Ezan cümlelerinde Yüce Allah’ın varlığı, birliği, tekliği ve büyüklüğü tekrarlanır. İkinci olarak Hz. Muhammed (s.a.v)’in Allah’ın peygamberi olduğuna vurgu yapılır. Daha sonra Müslümanlar İslam’ın en temel ibadeti olan namaza ve kurtuluşa çağrılır.
“Ey iman edenler: Cuma günü namaza çağırıldığı (ezan okunduğu) zaman, hemen Allah’ı anmaya koşun ve alış verişi bırakın. Eğer bilmiş olsanız, elbette bu, sizin için daha hayırlıdır (Cuma Suresi 9)” ayeti yanında Maide Suresi 58. ayeti de ezana işaret eden ayetlerdendir
Ezanın Faileti ve Manevi Etkisi
Ezanın ve müezzinliğin faziletine dair pek çok hadis gelmiştir. Bunlardan bir kaçı şöyledir:
- Ezan okunduğunda şeytan, ezanı işitemeyeceği yere kadar kaçar…
- Müezzini işiten cin, insan, ağaç, taş her şey onun lehine tanıklık eder…
- Kuru, yaş her şey müezzinin bağışlanması için dua eder…
İnsanlar ezan okumanın ve ilk safta bulunmanın faziletini bilselerdi bu konuda birbirleriyle yarışırlardi…
Ezan, İslam’ın en temel ibadetinin vakitlerini duyuran özel bir çağrıdır. O, İslam’ın şiarlarının en önemlisi, Müslümanlık göstergesi ve Müslümanlık hatırlatmasıdır. Zira savaş ortamında ezan okunan topluma saldırılmaz. Hz Ebubekir, dinden dönenler üzerine gönderdiği ordusuna ezan sesini işittiğiniz yerlerde geceleyin, zira ezan imanın alametidir diye tavsiyede bulunmuştur.
Ezanın Toplumsal ve Bireysel Disiplendki Rolü
Yeni doğan çocukların sağ kulağına hafif sesle ezan, sol kulağına da kamet okunması mendubtur. Bu uygulama ile çocuğun, İslam’ı özetleyen cümlelerle hayata merhaba demesi sağlanır. Nitekim bilimsel araştırmalar, çocuğun dünyaya gelir gelmez ilk duyduğu seslerin onun kişiliğine etki edeceğini söylemektedir. Aynı zamanda bu uygulama, anne babanın Müslüman olduklarını doğum gibi büyük bir nimetle bir kez daha hatırlayıp şükretmelerini sağlar.
Ezan, aynı zamanda Müslümanın zamanını ayarlayan, disiplinize eden önemli bir uyarıcıdır. Zamanın bütün anlarının önemli olduğunu hatırlatan bir bildiridir. Eskiden çalışma, buluşma, tanışma saatleri namaz vakitlerine ve ezan saatlerine göre ayarlanırdı. Sabah namazından sonra, öğle namazından önce, ikindiden önce, akşam vakti, yatsıdan sonra gibi cümleler konuşma dilinde sıkça kullanılırdı. Bu uygulama ile namaz ve ezan merkezli bir hayat yaşanırdı. Çünkü ezanlı-namazlı vakitler mübarek vakitlerdi.
Eskiler, saatlerine baktıklarında saatin üçüne beşine bakmaz, namaz vakitlerini kastederek vakit tamam, vaktin çıkmasına çeyrek var, yarım saat sonra vakit giriyor gibi cümlelerle saati öğrenmekten asıl amacın ne olduğunu özetleyiverirlerdi. Kısaca onları, ezan ve namaz yönetirdi.
Kaynak: Prof. Dr: Ali Akpınar (Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fak) / Diyanet Aylık Dergisi Eki / Ekim 2009 / bkz: 83-85
