Faiz, malın mal ile değiştirilmesinde karşılığı olmayan fazlalığa denir.
Faiz, kitap, sünnet ve icma ile haram kılınmıştır.
- Kitaptan delil; konu ile ilgili pek çok ayet vardır. Bunlardan biri şöyledir: “Allah, alım satımı helal, faizi haram kılmıştır ( Bakara Suresi 275)
- Sünnetten delil; bu konuda da delil olabilecek pek çok hadisten biri şöyledir: Resulullah (s.a.v) faiz yiyeni, yedireni, şahidini ve katipliğini yapanı lanetlemiştir.
Faizin toplumsal, ekonomik ve ahlakî pek çok zararları vardır. Bunlar:
- Faiz insanlar arasındaki sosyal yardımlaşmayı engeller.
- Faiz insanı hırslı, fırsatçı ve cimri yapar.
- Faiz toplumda gelir dağılımının bozulmasına sebep olur.
- Faiz fakirlerin sömürülmesine sebep olur.
- Faiz gelir dağılımının haksız şekilde fakirlerin aleyhine gelişmesini sağlar.
- Faiz ticari hayatta fırsat eşitliğini yok eder.
- Faiz iktisadi faaliyetlerde maliyeti arttıran önemli bir etkendir.
- Faiz şefkat, iyilikseverlik vb. duyguları yok eder.
- Faiz zenginleri hayır amaçlı ödünç vermekten alı koyar.
Faiz borç (deyn) ve alış veriş (bey’) faizi olmak üzere ikiye ayrılır.
Borç Faizi: Borç faizi, şartlı olarak verilen borç paranın getirdiği fazlalığa denir. Cahiliye döneminde Araplar, belli bir süre için bir miktar faiz karşılığında borç para verirlerdi. Verilen vadenin uzatılması karşısında verilen miktarını da artırırlardı. Biriken faizler bazen ana parayı birkaç defa katlardı ve borçlu altında kalkamayacak bir yük altına girerdi. Kur’an’ın asıl yasakladığı faiz çeşidi budur.
Alış-Veriş Faizi: Alış veriş faizi de fazlalık ve veresiye faizi olmak üzere ikiye ayrılır:
- Fazlalık Faizı:: Fazlalık faizi tartılan veya ölçülen bir cins eşyanın kendi cinsine karşılık peşin olarak fazlalıkla satılması ile meydana gelir. Bir ölçek tohumluk buğdayın bir buçuk ölçek yemeklik buğday karşılığında satılması gibi.
- Nesie (veresiye) Faizi: Nesie faizi, tartılan veya ölçülen şeylerin birbiri karşılığında satılmasıyla meydana gelir. Bir ölçek buğdayın bir buçuk ölçek arpa ile veresiye satılması gibi. Standart olup sayı ve metre ile satılan şeylerin kendi cinsi ile veresiye satılması durumunda da nesie faizi meydana gelir.( Şafiî Mezhebine göre gelmez.)
