İslam Hukukuna göre İddet Süresi, Sebepleri ve Çeşitleri
İddet, sözlükte saymak anlamına gelir. Istılahta ise evliliğin ölüm, boşama veya fesih sebeplerinden birisiyle sona ermesi halinde kadının yeniden evlenebilmesi için beklemek zorunda olduğu süreye denir
İddetin Sebepleri ve Hikmetleri
- a-) Ric’î boşamada bir düşünce fırsatı vermek ve yeniden evlilik hayatına dönebilme imkânını hazırlamak.
- b-) Diğer boşama ve ayrılma çeşitlerinde kadının eski kocasından hamile olma ihtimalini kaldırmak.
- c-) Vefat eden kocasının hatırasına bağlılığını ve vefasını ispat için kadına fırsat tanımak.
- d-) Boşanıp tekrar evlenmeyi güçleştirerek aile bağını korumak ve su-i istimalleri önlemek.
İddet Süresini Beklemeyi Gerektiren Haller
- 1-) Sahih evlenmede cinsî ilişkiden veya sahih halvetten sonra boşamak veya fesih. (Şafiilere göre sahih halvetten dolayı iddet grekmez.)
- 2-) Fasit evlenme veya yanılma sebebiyle cinsî ilişkiden sonra ayrılmak (tefrik).
- 3-) Cinsî ilişki olmasa dahi sahih evlenmeden sonra kocanın vefatı.
(Hanefilere Göre) Erkeğin İddet Beklemesini Gerektiren Haller
- 1-) Ayrıldığı kadının, evlilikte birleştiremeyeceği bir yakını ile evlenebilmek için.
- 2-) Ayrıldığı kadın, dördüncü karısı ise tekrar bir dördüncü ile evlenebilmek için.(Şafiilere göre erkeğin iddet beklemesi söz konusu değildir.)
İddetin Çeşitleri ve Süreleri
Boşanmış kadının iddeti:
Boşanmış bir kadın hamile değilse ve adet görüyorsa bunun iddeti üç hayızdır .(Şafiilere göre üç temizlik dönemidir.)
Konu ile ilgili Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmuştur: (Boşanmış kadınlar, bizzat kendileri üç kur’ (üç aybaşı hali veya üç temizlik müddeti) beklerler) (Bakara 228)
Kurû’ kelimesi, kur’un çoğuludur. Kur’ Arapça’da iki zıt anlamlı kelimelerdendir. Hem adet, hem temizlik anlamını taşır. Hanefilere göre bu ayette geçen kur’ adet anlamındadır. (Şafiilere göre temizlik anlamındadır.)
Kadın temiz günlerinde boşanmışsa, üçüncü ay halinden temizlenince iddeti tamamlanmış olur. Ancak hayızlı iken boşanmışsa, içinde bulunduğu hayız halinin dışında üç hayız sonunda iddeti bitmiş olur (Şafiilere göre kadın temiz günlerinde boşanmışsa, içinde boşandığı temizlik süresi az da olsa bir temizlik sayılır, bunun dışında ikinci temizlik süresi sonunda iddet biter.
Cinsî ilişkiden önce boşanan kadın ise iddet beklemez Konu ile ilgili Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmuştur: (Ey iman edenler! Mü’min kadınları nikahlayıp da, henüz dokunmadan onları boşarsanız, onları iddet müddetince bekletmeniz gerekmez.) (Ahzap 49)
Küçükler ve yaşlıların iddeti: Ergin olmayan veya yaşlılıktan dolayı hayız görmeyen kadınların iddeti üç aydır. Konu ile ilgili Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmuştur: (Kadınlarınız içinden adetten kesilmiş olanlarla, henüz adetini görmemiş bulunanlardan eğer şüphe ederseniz, onların bekleme süresi üç aydır) (Talak 4)”
Genelde kadınların adetten kesilme yaşı 55’tir (Şafiilere göre adetten kesilme yaşı 62 dir)
Boşandıktan sonra temizliği uzanıp giden veya bir iki defa hayız gördükten sonra bir daha görmeyen böyle bir kadın hayızdan kesilinceye kadar iddet bekler.(Maliki ve Hanbelilere göre böyle bir kadın bir yıl iddet beklerler.)
Hamile kadının iddeti
Kocanın ölümü veya boşama sırasında hamile olan kadının iddeti doğumla sona erer. Konu ile ilgili Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmuştur:” (Gebe olanların bekleme süresi ise yüklerini bırakmaları, doğum yapmalarıdır.) (Talak-4)
Hamilelik sebebiyle iddet bekleyene, belirli bir süre yoktur. Boşamadan veya ölümden sonra ister bir gün, ister daha az bir müddetle doğum yapsın iddeti tamam sayılır. İddet bekleyen kadın düşük yaparsa, düşüğün organları belirgin ise iddet sona erer; değil ise ölüm veya boşama iddetini tamamlar.
Kocası ölen kadının iddeti
Kocası ölen kadın hamile ise iddeti doğumla sona erer. Şayet kadın hamile değilse onun iddeti dört ay on gündür. Konu ile ilgili Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmuştur: (sizden ölenlerin, geride bıraktıkları eşleri kendiliklerinden dört ay on gün beklerler.) (Bakara 234)”
Ölüm iddeti için eşler arasında cinsel temas şartı aranmadığı gibi kadının hayız görecek yaşta olup olmaması da sonucu değiştirmez. Çünkü ölüm iddeti ile ilgili ayetin anlamı mutlaktır.
Kocası kaybolan kadının iddeti
Kendisinden haber alınmayan ve nerede olduğu bilinmeyen kimsenin hanımı bu durumda kocasının yaşıtlarının ölümünden sonra dört ay on gün iddet bekler. (Maliki ve Hanbelilere göre, kaybolan kişinin hayatından ümit kesildiğinden itibaren dört yıl geçince eşi, kayıplığının tesbitini ve ayrılık kararını verilmesini isteyebilir. Hakim, eşleri ayırırsa kadın dört ay on gün ölüm idettini bekler.)
